เอ่ยถึง 'ซอสพริก' คู่ครัวร้านอาหารไทยและที่ต้องมีติดบ้านแน่นอนว่า ปัจจุบันมีหลายยี่ห้อมาก ๆ และทุกยี่ห้อก็มีรสชาติอร่อยเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว ขึ้นอยู่กับความพึงพอใจของผู้บริโภคแต่ละคนว่า จะเลือกซอสพริกแบรนด์ไหนเป็นตัวเลือกแรกในใจคุณ

แต่ถ้าจำกัดแบรนด์ให้แคบลง โดยจะชวนทุกท่านให้ลองย้อนนึกถึง ซอสพริกที่มีเรื่องราว มีประวัติการผลิตและจำหน่ายเป็น ธุรกิจ มายาวนานกว่า 80-90 ปี ซึ่งคุ้นตา คุ้นหู คุ้นปากคนไทยมาร่วม 2-3 ชั่วอายุคน คำตอบที่มี คงเหลือเพียงคำตอบเดียวคือ "ซอสพริกศรีราชา"

ซอสพริกศรีราชา ผ่านวิกฤตบนเส้นทางบริหารธุรกิจมาอย่างโชกโชน โดยประเด็นที่เชื่อว่า หลายคนยังพอจำได้ ยกตัวอย่างเช่น ใคร ? คือ เจ้าของซอสพริกศรีราชาตัวจริงกันแน่ เพราะเคยมีปรากฎชื่อซอสพริกศรีราชาที่ผลิตในประเทศเวียดนาม รวมถึงการส่งไปจำหน่ายที่สหรัฐฯ

อย่างไรก็ดี แม้มันจะเป็นประเด็นที่ผ่านมานานมากแล้ว และไม่ได้สำคัญอะไรมาก ถ้าเทียบกับที่ว่า วันนี้ คนไทยทุกคน รู้สึกภาคภูมิใจที่ได้มี "ซอสพริกศรีราชา" เอาไว้ปรุงเพิ่มรสชาติอาหารได้อร่อยในเมนูทุกจาน ในอาหารทุกมื้อ ตรงนี้แหละที่ดีใจสุด ๆ

แต่เพื่อให้หลาย ๆ คนที่เป็น FC ของ Smart SME ได้หายข้องใจ เราจึงขออนุญาต ย้อนตำนานผู้ก่อตั้งซอสพริกศรีราชา โดยยึดตามข้อมูลที่สืบค้นมาได้ รวบรวมมาให้เพื่อน ๆ ได้ติดตามกันดู อย่างน้อย ๆ หากบ้านท่านมีซอสพริกศรีราชา จะได้มีเรื่องพูดคุยบนโต๊ะอาหาร กับครอบครัว เกี่ยวกับความเป็นมาของตำนานซอสพริกแบรนด์นี้อย่างถูกต้อง แถมยังดูมีความรู้ด้วย ดูเท่ออก !

ซอสพริกศรีราชาพานิช

สรุป TimeLine กำเนิด ซอสพริกศรีราชา

• ซอสพริกศรีราชาเกิดครั้งแรกในประเทศไทย จากข้อมูล ต้อนย้อนไปราว 80 ปีที่แล้ว โดยคำว่า ‘ศรีราชา’ ก็บอกแล้วว่ามีต้นกำเนิดมาจาก อำเภอศรีราชา จังหวัดชลบุรี โดยจากข้อมูลที่สืบค้นมา มีต้นกำเนิดมาจาก 2 บุคคล (ไม่แน่ชัดว่า มาจากใครกันแน่) สรุปได้ดังนี้..

• ซอสพริกศรีราชาพานิช หรือเดิมเรียกว่า ‘น้ำพริกศรีราชา’ มี ‘นายกิมซัว ทิมกระจ่าง’ เป็นผู้คิดค้นสูตรคนแรก และเป็นเจ้าตำนานซอสพริกศรีราชาในประเทศไทย โดยเขาเป็นบุตรชายของหลวงกระจ่างจีนพิสัย (ต้นตระกูลทิมกระจ่าง) คนไทยเชื้อสายจีนที่ตั้งรกราก ณ อำเภอศรีราชา จังหวัดชลบุรี ก่อนรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

• และอีกตำนานที่ระบุไว้ บอกว่า จุดเริ่มต้นมาจาก ‘น้ำพริก’ สูตรเฉพาะที่ "คุณแม่ถนอม จักกะพาก" ทำขึ้นจนกระทั่งดัดแปลงสูตร ขยายสู่ธุรกิจครัวเรือนโดยใช้ชื่อว่า "ซอสพริกศรีราชาพานิช" ที่โด่งดังจนเป็นที่รู้จักทั้งคนไทยในสมัยนั้นซื้อไว้ใช้ติดบ้านและเป็นของฝาก

• ต่อมาจากของดีประจำอำเภอ ในปี พ.ศ. 2527 ซอสพริกศรีราชา ได้ขยายสู่ร้านโชว์ห่วยและห้างสรรพสินค้าทั่วประเทศ เมื่อ บริษัท ไทยเทพรส จำกัด (มหาชน) ผู้ผลิตและจัดจำหน่ายซอสปรุงรส ตราภูเขาทอง (ในปัจจุบัน) ได้เข้าซื้อกิจการและจัดจำหน่ายจนเป็นที่รู้จักกันในวงกว้าง แต่ยังคงรักษาเอกลักษณ์รสชาติแบบดั้งเดิมไว้ไม่เสื่อมคลาย

"เดวิด ทราน" (David Tran) ผู้ผลิตซอสศรีราชาตราไก่

 "เดวิด ทราน" (David Tran) ผู้ริเริ่มผลิต ‘ซอสศรีราชาตราไก่’

ขณะเดียวกัน ตอนนั้นก็มีชื่อของซอสพริกศรีราชา ไปโผล่อยู่ในสหรัฐอเมริกา เฉยเลย !?

• ในสหรัฐฯ รู้จักซอสพริกศรีราชาในชื่อ ‘ซอสรสชาติเผ็ดร้อนขวดสีแดงฝาสีเขียว’ หรือ ‘ซอสศรีราชาตราไก่’ ที่ผลิตโดย "เดวิด ทราน" (David Tran) ชาวเวียดนามเชื้อสายจีนที่อพยพหนีสงครามเวียดนาม มายังสหรัฐฯ ในสมัยนั้น

• เดวิด เริ่มผลิตซอสรสชาติเผ็ดร้อนขึ้นในปี ค.ศ.1980 (พ.ศ.2523) โดยได้แรงบันดาลใจจาก ‘ซอสพริกศรีราชา’ ที่นิยมทานกันใน อ.ศรีราชา ประเทศไทย ซึ่ง เดวิด ก็ได้ยอมรับว่า ซอสของเขามีต้นตำรับมาจากประเทศไทย แต่เขาต้องการผลิตซอสที่มีรสชาติเผ็ดร้อนกว่าเดิม เพื่อให้ชาวเวียดนามในสหรัฐฯ ได้ทาน

• เดวิดได้ก่อตั้งบริษัทผลิตซอสของเขา โดยใช้ตราสัญลักษณ์บนขวดซอสเป็น ‘ไก่’ ที่เป็นสัตว์ประจำปีนักษัตรของเขา และโทนสีแดงกับเขียวเพื่อสื่อถึงความเป็นพริกสดมากที่สุด

สรุปว่า ซอสพริกศรีราชาพานิช ถือกำเนิดมาก่อน ซอสพริกศรีราชาตราไก่ ราว 50 ปี คำถามต่อมาคือซอสพริกศรีราชาตราไก่ที่ได้แรงบันดาลใจจากซอสพริกศรีราชาเมืองไทย

ซอสพริกศรีราชา ตราเหรียญทอง

กำเนิด ! ซอสพริกศรีราชา เวอร์ชั่นสไตล์โฮมเมด

แต่ยังไม่จบเท่านี้ !! เพราะในประเทศไทย ยังมีตำนานผู้ผลิตซอสพริกศรีราชาอีกราย โดยเหมือนเป็นอีกโลกคู่ขนาน (Multiverse) ซึ่งถือเป็น ตำนานซอสพริกศรีราชาเจ้าแรกที่อยู่คู่คนไทยมาตั้งแต่ปี พ.ศ.2475

• ย่านถนนเพื่องนคร ซึ่งเป็นที่พำนักของ "คุณลคุฑ สุวรรณประสพ" คุณตาวัย 85 ปี ผู้เป็นเจ้าของร้าน 'หัตถกรรมมาคาร' และ ‘ซอสพริกศรีราชา ตราเหรียญทอง’ แบรนด์ซอสพริกสไตล์โฮมเมด ที่ผลิตมาตั้งแต่พุทธศักราช พ.ศ.2475

คุณลคุฑ สุวรรณประสพ เจ้าของ ซอสพริกศรีราชา ตราเหรียญทอง

• โดยสมัยนั้น ร้านหัตถกรรมมาคาร ใครก็รู้จัก ในฐานะการเป็นผู้ผลิตซอสพริกที่ใช้สกุลต่อท้ายว่า 'ศรีราชา' เป็นเจ้าแรกแห่งสยามประเทศ

• "ซอสพริกศรีราชา ตราเหรียญทอง" ถือกำเนิดขึ้นมาตั้งแต่ปี พ.ศ.2475 หรือนับตั้งแต่ที่ประเทศไทยถือกำเนิดรัฐธรรมนูญฉบับแรก จึงไม่น่าแปลกใจหากซอสพริก รสจัดจ้านยี่ห้อนี้ จะมีประวัติศาสตร์เกี่ยวโยงกับการเปลี่ยนผ่านยุคสมัย โดยมีบุคคลสำคัญทางการเมืองเข้ามาร่วมด้วย ดั่งเช่น เรื่องเล่าที่ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงเป็นผู้ริเริ่มเรียกเครื่องปรุงรสชนิดนี้ว่า ซอสพริก หรือแม้แต่ที่ "คุณสมัคร สุนทรเวช" อดีตนายกรัฐมนตรีผู้ล่วงลับ มักนิยมมาอุดหนุนซื้อซอสพริกกับทางร้านเป็นประจำ

• 'หัตถกรรมมาคาร' ยังคงใช้โลโก้ซอสพริก ที่หน้าตาเหมือนเดิมทุกประการมาตั้งแต่ปี พ.ศ.2475 และหากสังเกตดี ๆ จะเห็นรูปเหรียญรางวัลที่ได้จากงานประกวดฉลองรัฐธรรมนูญแปะอยู่เหนือชื่อยี่ห้อไม่ต่ำกว่า 7-8 เหรียญ เพื่อเป็นการการันตีมาตรฐานและคุณภาพ

จะสังเกตได้ว่า หากอิงข้อมูลทางประวัติศาสตร์เท่าที่มีอยู่ จะไล่เรียงลำดับการกำเนิดของ "ซอสพริกศรีราชา" ก่อน-หลังได้ดังนี้

• ซอสพริกศรีราชา ตราเหรียญทอง เริ่มผลิตเมื่อ พ.ศ.2475 หรือกว่า 90 ปี

• ซอสพริกศรีราชาพานิช ภายใต้ผู้ผลิตและจำหน่าย บริษัท ไทยเทพรส จำกัด (มหาชน) อยู่คู่คนไทยมากว่า 80 ปี
• ซอสศรีราชาตราไก่ ผลิตโดย "เดวิด ทราน" (David Tran) จำหน่ายในประเทศเวียดนาม และสหรัฐฯ ไล่เลี่ยกับซอสพริกศรีราชาพานิช ในเวลาต่อมา

บทสรุป กับสตอรี่ ตำนานซอสพริกศรีราชา เราเพียงนำเสนอให้เป็นความรู้เกี่ยวกับข้อมูลธุรกิจนี้ที่เป็นประวัติศาสตร์ เป็น Soft Power ของไทยอีกหนึ่งธุรกิจ ที่มีความน่าสนใจ ของดีมีคุณภาพ จึงเกิดการนำไปดัดแปลง พัฒนาต่อยอดขึ้นในหลาย ๆ เวอร์ชั่น

ซึ่งก็ถือเป็นเรื่องที่น่าชื่นชม ที่แรงบันดาลใจจากซอสพริกขวดเล็ก ๆ แต่สามารถเพิ่มมูลค่าให้กับแบรนด์ ให้กับสินค้า สร้างอาชีพ สร้างฐานะให้กับผู้ประกอบการมีชีวิตควาามเป็นอยู่ที่ดีขึ้นและมั่นคงมาได้จากรุ่นสู่รุ่น

หวังว่า ตำนานซอสพริกศรีราชา จะพอเป็นแรงบันดาลใจให้กับผู้ประกอบการธุรกิจหลาย ๆ ท่านได้ในเรื่องการสร้างแบรนด์ การรักษาคุณภาพสินค้า ความซื่อสัตย์ และดูแลฐานลูกค้าของท่านให้ดีต่อไป เป็นประโยชน์ได้ไม่มากก็น้อย

ขอบคุณข้อมูลและรูปภาพ
https://themomentum.co/
https://www.wongnai.com/
https://marketeeronline.co/