ถ้ามีการประชุมพนักงานแล้วหัวหน้าหรือประธานของที่ประชุมตั้งคำถามว่า  “ใครเห็นแก่ได้ ยกมือขึ้น”    ผมเชื่อว่าคงไม่มีใครในที่ประชุมยกมือ   บางทีอาจจะเห็นผู้เข้าประชุมมองซ้ายมองขวาหรือมองข้างหน้ามองข้างหลังเพื่อดูว่า   จะมีใครยกมือแสดงตัวบ้าง

ผมเชื่อว่าแม้มีคนเห็นแก่ได้นั่งอยู่แต่คงไม่มีใครกล้าหาญพอที่จะยกมืออย่างแน่นอน  เพราะคงไม่มีใครอยากถูกมองว่าเป็นคนเห็นแก่ได้  เพราะดูเป็นคนไม่ดี เป็นคนงก ไม่น่าคบหาสมาคม หรืออาจถึงขึ้นไม่น่าจ้างให้เป็นพนักงานว่าไหมครับ

ทั้ง ๆ ที่สัญชาติญาณเบื้องลึกของคนทุกคนเห็นแก่ได้ทั้งนั้นแหละ  ผมไม่ได้ว่าใครนะครับเพราะผมก็เป็นอย่างนั้น  เพียงแต่ถูกอบรมหรือสั่งสอนให้ควบคุมไว้ภายในไม่แสดงให้ใครรู้  เดี๋ยวจะกลายเป็นคนอันตรายไม่น่าคบหาสมาคมด้วย  จึงไม่ค่อยมีใครยอมรับความจริงที่ไม่งามง่าย ๆ หรอก เชื่อผมเถอะ

ดังนั้นผู้ที่เป็นนักบริหารจึงควรที่จะระลึกถึงเรื่องนี้  เวลาต้องการให้ผู้ใต้บังคับบัญชาทำอะไรให้เราหรือบริษัทด้วยความเต็มอกเต็มใจและเต็มที่  สิ่งที่ควรต้องใช้ประกอบการขอให้พนักงานปฏิบัติคือ  ถ้าเขาทำแล้วเขาจะได้ผลประโยชน์อะไร เช่น  ถ้าต้องการให้พนักงานมาทำงานวันหยุด  คงต้องบอกให้ชัดเจนไม่มีข้อพะวงสงสัยว่า  “เสาร์อาทิตย์นี่ ช่วยมาทำโอทีกันทุกคนนะ”   ได้ยินอย่างนี้พนักงานก็สบายใจว่ามาทำงานวันหยุดเสาร์อาทิตย์นี้   ยังไงก็ได้เงินค่าโอทีแน่นอนเพราะเจ้านายบอกชัดถ้อยชัดคำ  ถึงไม่อยากมาแต่จำเป็นต้องมาเพราะเจ้านายขอร้อง  ก็พอปลอบใจตัวเองได้ว่า “เออ ไปเอาโอทีก็ดีเหมือนกัน  ยังไงก็ดีกว่าอยู่เปล่า ๆ”

ไม่ใช่พูดกำกวม  “เสาร์อาทิตย์นี้มาช่วยกันหน่อยนะ  ถึงเป็นวันหยุดก็ต้องมาช่วยกัน เดี๋ยวของเสร็จไม่ทันออเดอร์”  ได้ยินแบบนี้พนักงานบางคนชักไม่แน่ใจ  เพราะไม่รู้ว่าเป็นงานที่ได้ค่าจ้างโอทีหรือเปล่า  หรือเป็นงานกาชาดทำเป็นกุศล  ได้ยินแล้วอาจถึงขั้นนอนไม่หลับเพราะกลัวทำงานกุศลนี่แหละ  วันเสาร์มาทำงานด้วยความอิดโรยเพราะอดนอน  พอมาถึงเขาให้เซ็นชื่อรับโอที  ค่อยหายใจโล่งอก แต่ประสิทธิภาพในการทำงานลดไปแยะเพราะนอนน้อยไปหน่อย

นี่ถ้าคนเป็นหัวหน้าเข้าใจธรรมชาติของคนว่าเห็นแก่ได้  พูดแบบสมบูรณ์ครบวงจรเสียแต่แรกว่า “มาทำโอที” ก็คงไม่มีใครนอนไม่หลับ  อาจนอนหลับฝันดีเสียอีกเพราะอยากได้โอทีอยู่แล้วก็ได้

เพราะฉะนั้น ถ้านักบริหารคนใดเกิดหลงลืมแบบไม่ได้เจตนา บอกกับลูกน้องแบบสั้น ๆ ห้วน ๆ ว่า “เสาร์อาทิตย์นี้มาช่วยกันทำงานหน่อยนะ”  แล้วมีพนักงานบางคนกล้าหาญร้องถามว่า  “มีโอทีไหมครับ ลูกพี่”  ต้องถือว่าโชคดีว่ามีตัวช่วยมาเติมให้เต็ม  ต้องฉวยโอกาสเลยนะครับ  “ขอบคุณน้องที่ถาม  ผมก็ลืมบอกไป มีโอทีทั้งเสาร์อาทิตย์”   รับรองว่าพูดจบลูกน้องทุกคนต้องพอใจเพราะหายสงสัย

ไม่ใช่โดนถามแล้วกลับโมโหโทโสสวนกลับไปว่า  “ถามทำไมวะ  ไม่น่าถามเลย  ให้มาทำงานวันหยุดยังไงก็ต้องโอทีอยู่แล้ว ไม่งั้นก็ผิดกฎหมาย กูรู้น่า”  

การขอให้คนทำนั่นทำนี่  ถ้าทำแล้วได้ผลประโยชน์ตอบแทนด้วย ก็ย่อมทำให้ผู้ถูกสั่งให้ทำมีกำลังใจในการทำเพิ่มขึ้น  เมื่อรู้เข่นนี้แล้วนักบริหารต้องพูดให้ชัดเจนอย่าคลุมเครือ  แม้ว่าสิ่งที่ได้นั้นจะต้องได้อยู่แล้วตามกฎระเบียบ ก็พูดย้ำไปไม่เห็นจะเสียหายตรงไหน  มีแต่จะได้ ขอให้เชื่อ

หรือถ้ามีอะไรเพิ่มเติมมากไปกว่าโอทีก็บอกไปด้วย  เช่น  “มาทำโอทีทุกคนนะ  กลางวันมีเลี้ยงข้าวด้วย”  ฟังแล้วจะทำให้เต็มอกเต็มใจมาทำงานเพิ่มขึ้นก็ได้   ไม่เชื่อก็ลองทำดู  ลงทุนมากขึ้นหน่อยคือค่าอาหาร  แต่ได้ใจได้ประสิทธิภาพในการทำงานเพิ่มขึ้นแน่ ๆ  ผมรับรอง

ผลประโยชน์นี่อาจไม่ใช่เป็นข้าวของเงินทองก็ได้  แต่เป็นสิ่งที่คนรู้สึกว่าได้ก็แล้วกัน  เช่น อยากให้พนักงานแต่งเครื่องแบบมาทำงานก็ต้องคิดว่าเขาได้อะไร  ไม่ใช่แค่ “ขอให้แต่งเครื่องแบบทุกคนนะครับ เพื่อความเป็นระเบียบเรียบร้อย เจริญหูเจริญตา”  เพราะคนฟังอาจจะเป็นพวกไร้ระเบียบก็ได้

หรือ “แต่งเครื่องแบบนะครับ เพื่อความสวยงาม”  บางคนอาจไม่ได้ต้องการความสวยงาม  หรือความสวยงามในทัศนะบริษัทอาจไม่ตรงกับความสวยงามในสายตาพนักงานก็ได้

แต่ถ้าบอกว่า  “ขอให้แต่งเครื่องแบบทุกคนเพื่อความสะดวกในการเข้าออกบริษัท  ขณะนี้มีข่าววินาศกรรมมากมาย ทางบริษัทจะเข้มงวดการเข้าออก  ถ้าแต่งเครื่องแบบก็จะทำให้ผ่านการตรวจได้เร็วขึ้น”   น่าจะจูงใจพนักงานให้แต่งได้แรงกว่า  เพราะคงไม่มีใครไม่ชอบความสะดวกหรอกนะ

หรือถ้าถึงขั้น  “ขอให้แต่งเครื่องแบบทุกคนเพื่อความปลอดภัยในชีวิตของท่าน”   ผมเชื่อว่าจะเรียกความสนใจติดตามฟังมากขึ้น  “เพราะทางบริษัทตระหนักถึงภัยจากการทำงานกับเครื่องจักรกลว่าอันตรายแค่ไหน  จึงออกแบบเครื่องแต่งกายให้รัดกุม  ถ้าแต่งกันเองเกิดรุ่มร่ามไปก็อาจโดนเครื่องเกี่ยวดึงเข้าไป  แต่งฟิตเปรี๊ยะก็อาจได้รับอันตรายจากคนคุมเครื่อง  แต่งเครื่องแบบดีกว่า  ปลอดภัยแน่ ๆ”

ข้อเสนอแนะต่อนักบริหารว่า  เมื่อจะให้พนักงานทำอะไรขอให้จินตนาการก่อนออกปากกับพวกเขาว่า  ถ้าเขาทำตามที่เราบอกเขาจะได้ผลประโยชน์อะไร   ถ้าเป็นเงินเป็นทองได้ยิ่งดี  แต่ถ้าไม่ได้ถึงขนาดนั้นลองวิเคราะห์ต่อไปซิว่า มีผลประโยชน์อย่างอื่นที่ทำให้คนฟังรู้สึกว่า “ได้” ไหม   ดังตัวอย่างที่ผมยกมาข้างต้น

ขอให้เชื่อเถอะครับ  คนเรานั้นไม่ค่อยแสดงตัวหรอกครับว่า “เห็นแก่ได้”   แต่ถ้าไม่ได้ก็ไม่ค่อยเห็นอะไรเหมือนกัน