วิถีชนบททุกวันนี้ จะเห็นว่าคนในชุมชนแทบทุกพื้นที่ ต่างรวมตัวกันเป็นกลุ่ม OTOP หรือวิสาหกิจชุมชน เพื่อผลิตสินค้าออกสู่ท้องตลาดกันอย่างแพร่หลาย เป็นฟันเฟืองหล่อเลี้ยงเศรษฐกิจฐานราก ที่มีบทบาทสำคัญอย่างมากต่อการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศ

แต่การจะสร้างความเข้มแข็งในวิสาหกิจชุมชน นอกจากการสร้างสินค้าที่มีนวัตกรรม เราก็ต่างรู้ดีว่าองค์ความรู้ที่ถูกทิศทางคือหัวใจสำคัญที่จะนำไปสู่การแก้ปัญหาความจนของคนในท้องถิ่นได้อย่างยั่งยืนที่สุด เพราะจะช่วยให้ผู้ประกอบการ OTOP และ SMEs สามารถพึ่งพาตัวเองได้ โดยไม่ต้องขอความช่วยเหลือจากใครบ่อยๆ

โตโยต้า เป็นอีกหนึ่งองค์กรที่เห็นความสำคัญของการผลักดันวิสาหกิจชุมชน แต่วิธีการช่วยเหลือของโตโยต้า ไม่ใช่การจัดสัมมนาครั้งเดียวจบ หรือการช่วยโดยให้เงิน แต่มองถึงความยั่งยืนมากไปกว่านั้น นั่นก็คือการเปลี่ยนวัฒนธรรมองค์กรสู่ความเป็นผู้ประกอบการมืออาชีพ โดยการพัฒนาคน ผ่านโครงการ ‘โตโยต้า ธุรกิจชุมชนพัฒน์’ ด้วยการถ่ายทอดองค์ความรู้ของโตโยต้า เช่น ระบบการผลิตแบบโตโยต้า วิถีโตโยต้า และปรัชญาลูกค้าเป็นที่ 1 เพื่อให้กลุ่มวิสาหกิจชุมชนนำไปประยุกต์ใช้จนสามารถทำธุรกิจอย่างมืออาชีพด้วยตนเอง ซึ่งถือเป็นการส่งมอบที่ยืนยาว เข้มแข็ง ทำให้ผู้ประกอบการสามารถส่งต่อประสบการณ์ความรู้ต่อไป สู่ผู้ประกอบการรายอื่นๆได้อย่างไม่สิ้นสุด

ในการทำงาน โตโยต้า จะส่งผู้เชี่ยวชาญด้านการผลิตในแบบฉบับของโตโยต้า มาถ่ายทอด ‘จิตวิญญานแห่งการไคเซ็น’ ให้กับวิสาหกิจชุมชน โดยจะเข้าไปร่วมศึกษา พัฒนาสินค้าในทุกขั้นตอนการผลิตอย่างใกล้ชิด แล้วนำข้อมูลมาวิเคราะห์ปัญหา และต่อยอดโอกาสร่วมกันกับผู้ประกอบการ พร้อมชี้นำแนวทางให้ผู้ประกอบการสามารถหาทางออกเองได้ ถือเป็นการสร้าง Mindset ใหม่ ให้มีวิธีคิด วิธีทำงานที่ยั่งยืน ซึ่งเป็นแก่นในการทำธุรกิจอย่างแท้จริง 

จากวีดีโอเรื่องราวของคุณสายทิพย์ ลามา จะเห็นว่า การถ่ายทอดความรู้ในแบบของโตโยต้าสามารถช่วยให้กลุ่มวิสาหกิจชุมชนบ้านโคกสว่าง ยกระดับผลิตผลิตภัณฑ์ข้าวแตนสมุนไพรสายทิพย์ได้อย่างมืออาชีพ เพราะช่วยลดทั้งต้นทุน และเวลา

ตัวอย่างเช่น ปัญหาแผ่นข้าวแตกหักระหว่างการผลิต ที่เกิดขึ้นจากการปั้นข้าวไม่ได้มาตรฐาน ไปจนถึงการรีบโยนลงถาดก่อนบรรจุ ซึ่งเป็นปัญหาเรื้อรังมายาวนานตั้งแต่ธุรกิจเริ่มก่อตั้ง เพราะลำพังคุณสายทิพย์ เจ้าของธุรกิจเองก็อาจไม่ทันฉุกคิดว่าเป็นปัญหาที่ต้องแก้อย่างเร่งด่วน หรือต้องแก้ยังไง ขั้นตอนไหน

แต่หลังจากที่โตโยต้าได้เข้าไปวิเคราะห์ร่วมกัน จึงแก้ไขด้วยการปรับปรุงขั้นตอนปั้นข้าว โดยให้กดลงแม่พิมพ์ที่มีขนาดได้มาตรฐานเท่ากัน รวมถึงขั้นตอนการตากและโรยน้ำตาลที่ให้คนที่รับหน้าที่นี้ค่อยๆวางลง จากเดิมที่จะโยนด้วยความเร่งรีบ จนปัจจุบันสามารถช่วยลดของเสียในการผลิตจาก 11% เหลือเพียง 0.01% คิดเป็นการช่วยลดต้นทุน 3,600 บาทต่อเดือน และลดข้าวแตกหรือหักจาก 2,000 ชิ้นต่อวัน เหลือเพียง 50 ชิ้นต่อวัน คิดเป็นการลดต้นทุนลงได้กว่า 48,000 บาทต่อเดือน ซึ่งเป็นจำนวนเงินที่ได้กลับมาสูงมาก ทำให้เธอสามารถนำเงินส่วนนี้ไปสร้างสรรค์ต่อยอดด้านอื่นได้อีกมากมาย และช่วยให้การทำงานที่ไม่มีระบบ มีความเป็นมืออาชีพยิ่งขึ้น

แต่เหนือสิ่งอื่นใด การได้รับการแบ่งปันประสบการณ์และความรู้จากโตโยต้าในครั้งนั้น ทำให้เธอสามารถยืนหยัดได้ด้วยตัวเอง จนธุรกิจเกิดความมั่นคงโดยไม่ต้องจมอยู่กับปัญหาเดิมซ้ำซาก เพราะเข้าใจที่มาของปัญหา สามารถวิเคราะห์หาทางออกของปัญหาได้ เกิดเป็นระบบการทำงานที่ดี ช่วยให้คุณสายทิพย์ และพนักงานทำงานน้อยลง แต่ได้รายได้เพิ่มขึ้น มีเวลาเหลือให้ครอบครัวมากขึ้น รวมถึงไม่ต้องไปแสวงหางานทำในเมืองใหญ่ให้โดดเดี่ยว และห่างไกลคนในครอบครัวอีกต่อไป

ปัจจุบัน โตโยต้าได้ยกระดับกลุ่มวิสาหกิจชุมชนบ้านโคกสว่าง ต.คอนฉิม อ.แวงใหญ่ จ.ขอนแก่น เป็นศูนย์การเรียนรู้ฯ แห่งที่ 2 ต่อจาก กลุ่มตัดเย็บเสื้อโปโล ฮาร์ท โอทอป จังหวัดกาญจนบุรี ที่ได้ถ่ายทอดความรู้และประสบการณ์ให้แก่ ผู้ประกอบการ OTOP, SMEs และหน่วยงานภาครัฐแล้วกว่า 4,000 คน ภายในศูนย์ฯ มีองค์ความรู้ในการปรับปรุงธุรกิจหลักๆ ได้แก่

• การวางแผนธุรกิจทุกขั้นตอน โดยบอร์ดแห่งการมองเห็น (Visualization Board)
• การไคเซ็น เช่น การควบคุมคุณภาพ การลดของเสีย และเพิ่มผลิตภาพ
• การบริหารสินค้าคงคลังด้วยระบบทันเวลาพอดี เพื่อส่งผลต่อการบริหารต้นทุน และคุณภาพ

ผู้ประกอบการ OTOP และ SMEs ที่สนใจปรับปรุงธุรกิจ สามารถติดต่อไปที่ ศูนย์การเรียนรู้โตโยต้า ธุรกิจชุมชนพัฒน์ แห่งที่ 1 จ.กาญจนบุรี โทร. 088-4948227 และแห่งที่ 2 จ.ขอนแก่น โทร. 087-2317891 หรือ ดูรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ www.toyota.co.th/tsi