เครดิต ภาพ huffingtonpost ยังไม่ทันจะสาบานตนเข้ารับตำแหน่งเลย แต่ทว่า โรดริโก้ ดูเตอร์เต้ ว่าที่ประธานาธิบดีของฟิลิปปินส์ก็ยึดพื้นที่ข่าวอย่างต่อเนื่อง กลายเป็นจุดสนใจของอาเซียนแทนที่แม่เหล็กข่าวสารเจ้าเก่า อย่าง อองซานซูจี หรือ โจโค วิโดโด ผู้ควักกระเป๋าซื้อตั๋วโดยสารเครื่องบินชั้นประหยัดจากจาร์กาต้าร์ไปงานลูกที่สิงคโปร์เมื่อวันก่อน ดูเตอร์เต้ เป็นนักการเมืองที่ห่าม ห้าวเป้ง ปากไม่มีหูรูด ไม่รู้กาลเทศะ-มารยาท-ความเหมาะควร หยาบคาย ละเมิดสิทธิมนุษยชนหน้าตาเฉย แถมเป็นอำนาจนิยมของแท้ ประวัติของเขายืนยันว่าคุณสมบัติด้านลบที่สื่อพากันนำเสนออยู่นี่ ไม่ได้เสแสร้งแกล้งดัดเพื่อหวังคะแนนเสียงเลือกตั้งประธานาธิบดี หากแต่ดูเตอร์เต้เป็นแบบนี้อย่างเป็นปกติตั้งแต่เขาดำรงตำแหน่งนายกเทศมนตรีเมืองดาเวา เทียบกับนักการเมืองบ้านเรา ปากของดูเตอร์เต้ คงจะละม้ายอดีตนายกฯ สมัคร สุนทรเวช อยู่หลายส่วนโดยเฉพาะการไม่กลัวสื่อ ไม่กลัวการถูกนำเสนอภาพลักษณ์ในแง่ลบ ท่าทีแสดงออกทางการเมืองของเขายังละม้ายชูวิทย์ กมลวิศิษฎ์ ที่แกว่งปากชนดะไม่กลัวหน้าอินทร์หน้าพรหม หลังจากที่เขาชนะเลือกตั้งสื่อยังตั้งฉายาให้กับเขาว่าเป็น “โดนัล ทรัมป์แห่งตะวันออก” ซึ่งก็ช่างเปรียบเทียบได้เข้ากั๊นเข้ากันดีกับบรรยากาศการแข่งขันทางการเมืองในประเทศอเมริกา เพราะลีลาท่วงทำนองของโดนัลด์ ทรัมป์นั้นก็ห้าวเป้ง ขวาตกขอบแบบไม่บันยะบันยังและไม่ค่อยสนใจเรื่องมนุษยชนสักเท่าใดเช่นเดียวกัน ยังไม่ทันรับตำแหน่งเขาก็ประกาศศึกกับสื่อมวลชนด้วยการใช้คำเปรียบเทียบว่า “ลูกกะหรี่” Son of whore ซึ่งก็ไม่ใช่ครั้งแรกที่เขาใช้คำนี้ต่อสาธารณะ หากมันเป็นวลีที่ติดปากเขาเป็นประจำ แล้วดูเตอร์เต้ก็แสดงความไม่แยแสธรรมเนียม-ขนบของคนทั่วไปที่เข้าทำงานตอนเช้า เลิกงานตอนเย็นด้วยการประกาศว่าประธานาธิบดีของฟิลิปปินส์จะเริ่มงานตอนบ่ายโมงเลิกงานตอนเที่ยงคืน จะไม่เข้าพักที่ทำเนียบมาลากันยัง ซึ่งผู้นำทุกคนใช้อาศัย ยังบอกด้วยนะว่ามีข่าวว่าผีดุ แต่จะใช้เครื่องบินส่วนตัวบินกลับมาพักที่เมืองดาเวา ที่ต้องใช้เวลาบินราว 2 ชั่วโมง แต่ในความห้าว ห่าม ไม่ยี่หระขนบธรรมเนียมใดๆ ดูเตอร์เต้ ก็มีจุดแข็งตรงที่เขาเป็นนักการเมืองที่ใช้อำนาจเฉียบขาด ปราบปรามอาชญากรรมแบบตาต่อตาฟันต่อฟันจนทำให้เมืองดาเวาของเขามีความปลอดภัยสูงติดอันดับท็อป แม้เขาจะถูกกล่าวหาว่ามีส่วนในอาชญากรรมอุ้มฆ่าใช้ศาลเตี้ยกำจัดโจรผู้ร้าย แต่ประชาชนกลับยอมรับได้ แล้วเขาก็ไม่ปฏิเสธด้วยสิ ในการให้สัมภาษณ์สื่อมวลชนว่าด้วยปัญหาอาชญากรรม เขาเตือนไปยังโจรผู้ร้ายทั้งหลายดังๆ ว่า:- You can leave either vertically or horizontally. It is up to you. วิธีบริหารที่เฉียบขาด จริงจัง ไม่ไว้หน้าและไม่กลัวใครนี่เองที่เป็นใบเบิกทางให้เขาก้าวขึ้นเป็นประธานาธิบดี ต้องไม่ลืมว่าเศรษฐกิจของฟิลิปปินส์ตกต่ำลงตั้งแต่หมดยุคมาร์กอส สังคมเริ่มปัญหาสะสม สถิติอาชญากรรมสูงลำดับต้นของอาเซียน ในขณะที่ดูเตอร์เต้ขึ้นรับตำแหน่งนายกเทศมนตรีเมืองดาเวาเมื่อ 22 ปีก่อน ขณะนั้นฟิลิปปินส์เริ่มแย่แล้ว ในท่ามกลางความย่ำแย่ของระบบต่างๆ กำปั้นเหล็กแบบของเขานี่เองที่ช่วยจัดการอะไรต่อมิอะไรได้ แล้วก็ทำให้เขาได้รับเลือกอยู่ในตำแหน่งยาวนานกว่าใครๆ และดูเหมือนว่า ดูเตอร์เต้ ไม่ใช่แค่ผู้นำที่สร้างสีสันด้วยความแปลกและห่ามเฉยๆ แล้วสิครับ คำสัมภาษณ์ของเขาว่าด้วยความสัมพันธ์และท่าทีต่อมหาอำนาจ จีน-สหรัฐ รวมถึงประเด็นข้อพิพาทอาณาเขตในทะเลจีนใต้ เขาบอกกับสื่อว่าฟิลิปปินส์ยุคของเขาจะเป็นอิสระจากมหาอำนาจสหรัฐอเมริกามากขึ้น อีกฟากหนึ่งเขาก็เรียกร้องไปยังจีนให้เคารพกับเขตเศรษฐกิจจำเพาะ 200 ไมล์ทะเลของประเทศอื่น ท่าทีของเขาแม้จะไม่ใช่การ “กลับลำ” เปลี่ยนขั้วพันธมิตร ถึงขนาดที่ตีจากอเมริกาไปซบกับจีน แต่นี่ก็มีผลต่อนโยบาย/ท่าทีและการวางยุทธศาสตร์เอเชียของชาติมหาอำนาจในระดับสำคัญ เพราะดูเตอร์เต้เหมือนอยากจะเปิดวงเจรจาแบบพหุภาคีระหว่างคู่ขัดแย้งต่างๆ มากกว่าที่จะเล่นบทยืนคนละขั้วกับจีน เปิดบ้านให้พี่ใหญ่อเมริกาใช้ฐานทัพแบบที่รัฐบาลก่อนๆ หน้าดำเนิน ในระดับวงอาเซียนด้วยกัน ปกติแล้วบทบาท-ท่าทีและการแสดงออกของฟิลิปปินส์ ดูจะห่างไกลและไม่ค่อยจะเกี่ยวข้องและมีผลกระทบกับประเทศไทยสักเท่าใด ไม่เหมือนเพื่อนบ้านติดกันที่ขยับอะไรก็มีผลกระทบถึง แต่สำหรับท่าทีใหม่ต่อข้อพิพาทในทะเลจีนใต้ของฟิลิปปินส์นั้นมันเป็นอีกเรื่องหนึ่ง เพราะมันกระทบไปถึงทุกประเทศในอาเซียนพร้อมกันด้วย ที่ผ่านมาอาเซียนไม่ได้เป็นหนึ่งเดียวในกรณีข้อพิพาททะเลจีนใต้ ฟิลิปปินส์เป็นฝ่ายที่อยากให้อาเซียนประสานเสียงเพื่อเผชิญหน้ากับจีน โดยมีอเมริกาหนุนหลังแต่ยังไม่เคยมีมติที่เป็นเอกฉันท์ของอาเซียนต่อกรณีนี้ แต่หากฟิลิปปินส์เกิดเปลี่ยนยุทธศาสตร์นโยบายและวิธีการ มันก็จะอาจจะมีผลต่อท่าทีของอาเซียนโดยรวมในอีกรูปหนึ่ง ความห่าม เกรียน เอาแต่หลักตัวของดูเตอร์เต้นี่มีผลกระทบสูงทีเดียวเลยนะครับ นี่ขนาดยังไม่ได้รับตำแหน่งเต็มตัวเลย ยังเรียกเสียงฮือฮาสร้างปมปุจฉาวิสัชชนาให้กับนักวิเคราะห์ทางการเมืองได้ไม่เว้นแต่ละวัน เพราะอุปนิสัยของเขาไม่ได้แค่เกรียนเอาม่วน หรือห่ามเอามันเฉยๆ ยังทำจริงเสียด้วย เขาเคยหนุนชาวเมืองดาเวาเผาธงชาติและบอยคอตสินค้าสิงคโปร์เพื่อนบ้านสำคัญในอาเซียนเพราะสิงคโปร์ตัดสินจำคุกสาวใช้ฟิลิปปินส์ในคดีฆ่าเด็ก ดังนั้นเรื่องที่เขาขู่จะตัดความสัมพันธ์กับมหาอำนาจใกล้ชิดอย่างอเมริกากับออสเตรเลียที่ (บังอาจ) วิจารณ์ตัวเขาก็ใช่ว่าจะเป็นไปไม่ได้ ถ้าจู่ๆ เกิดดูเตอร์เต้ แหกโผ เลิกเดินตามยุทธศาสตร์เดิมผูกฟิลิปปินส์ไว้กับสหรัฐอเมริกาขึ้นมาล่ะก็ นี่คือการพลิกโฉมดุลความสัมพันธ์ กระดานหมากการเมืองระหว่างประเทศในย่านทะเลจีนใต้และเอเชียอาคเนย์ทันที ผู้นำประเทศไม่ใหญ่ประเทศหนึ่ง เกิดห่าม เกรียน หรือมีลูกบ้าขึ้นมาจริงๆ เดือดร้อนถึงมหาอำนาจโลกและเพื่อนบ้านอีกสิบกว่าประเทศ ไม่ธรรมดาเลยนะครับ เรื่องแบบนี้เหมือนจะจินตนาการว่าไปเรื่อยแต่ดูจากประวัติของดูเตอร์เต้แล้ว ไอ้เรื่องที่เป็นไปไม่ได้ๆ น่ะ...มันเกิดขึ้นได้เสมอ.