วันนี้ ของทุกปี เป็นวันที่ชายผู้หนึ่งเสียสละสิ่งที่มีค่าที่สุดในชีวิต เพื่อเรียกร้องให้สังคมและราชการ หันมาสนใจปัญหาการทำลายทรัพยากรธรรมชาติ เสียงปืนที่ดังขึ้นกลางป่าห้วยขาแข้ง เมื่อวันที่ 1 กันยายน 2533 เป็นเสียงสุดท้ายที่ สืบ นาคะเสถึยร บอกถึงอุดมการณ์และเจตนารมณ์ ของเขาว่ามันสำคัญเพียงใดที่ต้องยอมแลกด้วยชีวิต

พ.ศ. 2529 สืบ ได้รับมอบหมายให้ปฏิบัติงานในหน้าที่หัวหน้าโครงการอพยพสัตว์ป่าตกค้าง ในพื้นที่อ่างเก็บน้ำ เขื่อนรัชชประภา (เขื่อนเชี่ยวหลาน) จ.สุราษฎร์ธานี ทำให้เขาเริ่มเข้าใจถึงปัญหา และตระหนักว่า งานวิชาการ เพียงอย่างเดียว ไม่สามารถช่วยเหลือป่าและสัตว์ป่าทั้งหมดได้ จากการสร้างเขื่อนในครั้งนี้ สืบ จึงผันตัวเองสู่นักอนุรักษ์ เข้าร่วมต่อสู้คัดค้านการสร้างเขื่อนน้ำโจน ในบริเวณทุ่งใหญ่นเรศวร จ.กาญจนบุรี โดยเขายืนยันว่า การสร้างเขื่อนเป็นการทำลายล้างเผ่าพันธุ์แหล่งอาหาร ตลอดจนที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าอย่างรุนแรง ต่อให้มีความช่วยเหลือจากมนุษย์ก็ไม่สามารถชดเชยได้ จากการรวมพลังของกลุ่มนักอนุรักษ์ ในที่สุดโครงการสร้างเขื่อนน้ำโจนได้ถูกระงับไป พ.ศ. 2532 สืบ เข้ารับตำแหน่งหัวหน้าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง แต่การเข้ารับตำแหน่งครั้งนี้มาพร้อมกับปัญหามากมาย ซึ่งเขาเพียงคนเดียวไม่สามารถปกป้องผืนป้าขนาดมากกว่า 1 ล้านไร่ ไว้ทั้งหมด ด้วยหลายสาเหตุไม่ว่าจะเป็นเรื่องของงบประมาณ กำลังคนที่จำกัด ยังไม่นับการทุจริตของเจ้าหน้าที่เป็นต้นเหตุก่อให้เกิดปัญหามากมาย อีกทั้งความยากจนของชาวบ้านที่อยู่อาศัยรอบเขตรักษาพันธ์ุสัตว์ป่า ถูกกลุ่มผู้มีอิทธิพลชักจูงด้วยเงินให้ทำผิดลักลอบเข้ามาตัดไม้ในเขตป่าสงวน และล่าสัตว์ในเขตป่าอนุรักษ์ ในความคิดของ สืบ ตอนนั้นแนวทางของการแก้ไขปัญหาการทำลายป่าที่เกิดจากผู้มีอิทธิพล และชาวบ้าน คือ การสร้างแนวป่ากันชนขึ้นมาให้ชาวบ้านอพยพออกนอกแนวกันชน และพัฒนาแนวกันชนให้เป็นป่าชุมชนที่ชาวบ้านสามารถเข้าไปใช้ประโยชน์ได้ แต่ปรากฏว่าแนวทางดังกล่าวไม่ได้รับความสนใจ หรือความร่วมมือใดๆ จากเจ้าหน้าที่ ผ่านมา 1 ปี ของความพยายามแก้ไขปัญหา ช่วงเช้ามืดของวันที่ 1 กันยายน 2533 เป็นวันที่ สืบ ตัดสินใจแนวแน่แล้วว่าเขาจะแก้ปัญหานี้อย่างไร เขาสะสางงาน และเขียนพินัยกรรมไว้ ก่อนตัดสินใจ เหนียวไกปืนเพื่อจบชีวิตตัวเองกลางป่าห้วยขาแข้ง การเสียชีวิตของ สืบ ในครั้งนี้เป็นจุดเริ่มต้นของ "ตำนานนักอนุรักษ์ไทย ผู้ที่รักป่าไม้ สัตว์ป่าและธรรมชาติ ด้วยกายและใจ" ความเสียสละชีวิตของเขาเริ่มเป็นผล บรรดาเจ้าหน้าที่ระดับสูง กรมป่าไม้ รวมถึงผู้เกี่ยวข้อง เริ่มประชุมเพื่อหามาตรการป้องกันการบุกรุกป่าในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ซึ่งเป็นเรื่องเดียวกันที่ในช่วงที่ สืบ ยังมีชีวิตเขาพยายามจัดตั้งการประชุมนี้หลายสิบครั้ง แต่ไม่ได้รับการตอบรับจากเจ้าหน้าที่แม้แต่ครั้งเดียว จนหลายคนเริ่มสงสัยว่า "หากไม่มีเสียงปืนที่ดังขึ้นกลางป่าในวันนั้น การประชุมดังกล่าวคงไม่เกิดขึ้นเช่นกัน" และท้ายที่สุดความเสียสละครั้งนี้ก็เกิดผล ปี พ.ศ. 2534 องค์การยูเนสโกประกาศให้เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร-ห้วยขาแข้ง เป็นแหล่งมรดกโลกในที่สุด การอุทิศชีวิตของ สืบ นาคะเสถียร ในวันนั้นทำให้ผู้คนหันมามองถึงคุณค่า ความสำคัญของผืนป่ามากขึ้น ซึ่งจะต้องแลกกับหนึ่งชีวิตที่จะทำให้ใครต่อใครเห็นคุณค่าของทรัพยากรณ์ธรรมชาติ วันที่ 1 กันยายน ของทุกปี จึงเป็นวันระลึกถึงความเสียสละของท่าน เพื่อให้ทุกคนจดจำ หวงแหนธรรมชาติ และสานต่อเจตนารมณ์ของ สืบ นาคะเสถียร สืบไป